Kemeraltı bölgesinin gelişimi   İZMİR

Telif hakları vardır. Telif hakları (COPYRIGHT) dosyasını okuyunuz 

Yazı, izmir planları eşliğinde hazırlanmıştır. 

İzmir ile ilgili planlar içerisinde, sokak, cadde ve binaların ayrıntılı olarak gösterildiği ilk plan Graves tarafından 1836 yılında tamamlanmıştır. Yazı bu planı başlangıç noktası olarak almaktadır. Bu plandan önce ayrıntılı olmayan, hataların olabileceği de görülen  Barbie Du Bocage, Jean Dennis tarafından  18 yüzyıl sonlarını gösteren bir başka plan ile 1822 yılında da   Bassi adlı lisanslı bir mühendis tarafından çizilen bir başka plan bulunmaktadır.

Graves planından sonra 1856 yılında Storari ve 1876 Lamec Saad tarafından çizilen İzmir planları bulunmaktadır. 

Graves, Storari, Lamec Saad planları ayrıntılıdır.  Graves planında adlandırma çok yetersizdir.  

Barbie du bu Bocage planında , günümüz Kemeraltı bölgesi, eski iç liman olarak ve bataklık olarak işaretlenmiştir.  1822 planında, Kemeraltı bölgesinin artık oluşmaya başladığını görmekteyiz.

1876 yılı planında artık Kemeraltı bölgesinin, günümüze çok yakın şekilde oluştuğu izlenmektedir.

 Cezayir hanı ya da Cezayir hanları.  İzmir

Telif hakları vardır. Telif hakları (COPYRIGHT) dosyasını okuyunuz 

Bugüne dek İzmirde hep bir Cezayir hanının olduğunu  söylendi. (1). Hatta bu hanın bir ara cezaevi olarak kullanıldığı da bilimsel yazılarda yer aldı.

Acaba öyle mi ?.

Aşağıda bulunan plan 1854-56 yılları arasında kartograf Luigi storari tarafından  çizilmiş. Bu planda "Cezayir han " ve eski Cezayir han " olarak iki tane handan söz edilmektedir.  Belli ki günümüz  855 sokakta bulunan han daha sonra yapılmış bir han. Münir Aktepe burasının 1868-1869 yıllarında hapishane olarak kullanıldığını yazar (Hicri 1285).

Acaba hapishane olarak kullanılan Cezayir han günümüz Arap hanı, eski Cezayir han olamaz mı.  Anafartalar caddesi boyunca  Şadırvan camisine varıp, sağ dönüp mezarlık başına giden yola girdiğinizde ( burası da günümüz Anafartalar caddesidir) içinde bulunan caddenin eski adı Mahkeme önü, mahkeme caddesidir. Mahkeme binalarına bu kadar yakın bir yerin hapishane olarak kullanılması da akla yatkındır.

KAYNAK=

Aktepe Münir. İzmir Hanları ve Çarşıları Hakkında Ön Bilgi. İstanbul üniversitesi tarih dergisi. Sayı 25 sayfa 118. 1971

Baruthane , Barut han, Meserret oteli ve köle ticareti. İzmir

 Baruthane , Barut han, Meserret oteli ve köle ticareti. İzmir

Telif hakları vardır. Telif hakları (COPYRIGHT) dosyasını okuyunuz 

İzmirde köle ticareti ile direkt ilişkilendirilen han " Esir han " dır. Bu han hakkında geniş bilgi yoktur. Kaç yılında yapıldığını da bilmiyoruz. (1, 2). Esir han; 910 sakak ile  892 sokağın birleştiği yerde bulunmaktadır. Ancak,  esir ticaretinin yapıldığı bir başka hanın İzmirde bulunduğunu eski İzmir planlarından öğreniyoruz.  Bu dosya bunları anlatmaktadır. Esir han bu dosyanın konusu değildir.

Dosyanın konusu olan han  ile ilgili İzmir planlarına  baktığımızda 1835-1837 planında yeri görülmekte. Bu tarihlerde adı henüz Baruthane. Daha han olarak yer almıyor. (Plan 1)

Aradan zaman geçiyor, tarih 1856 (plan 2)

Bu tarihte çizilen planda da "Baruthane " olarak geçiyor. Ancak burasının yine o plana göre bir özelliği var. Burası esir pazarı.

Sonra bir başka kartograf İzmir'e geliyor ve İzmir planı çiziyor. Yıl 1876. Burası hala " Baruthane". Esir pazarından, plan da bir kayıt yok. Olasılıkla artık esir ticareti resmi olarak yapılmıyor.

Yıl 1905. Goad isimli bir kartograf yani haritacı, İzmirin sigorta planları için İzmir'i çiziyor.  Bu planda sadece baruthanenin ortadan bölündüğü arasından bir sokağın geçtiği ve  Baruthanenin adının artık " Küçük Barut han " olarak işaretlendiğini görüyoruz. Olasılıkla da  ortadan geçen Baruthane sokağının üst tarafında da Büyük Barut han var. Bu hanın bir başka ilginç özelliği de içinde at ahırlarının olması. Olasılıkla " buası ayni zamanda bir " Omnibüs " garajı idi.

Yıllar yılları takip ediyor ve 1913. Bon adlı kartograf İzmir Yangınları için sigorta şirketlerine bir plan çiziyor. Adı Bon planı. 1905 te olan Baruthane sokağı net olarak işaretlenmemiş ama, 1905 planında işaretlenen Baruthane sokağı, bu planda farklı bir şekilde var. Günümüze ulaşmayan ve yolun üst tarafında olan Büyük Barut han içinden geçen yol O zamanın Şamlı, günümüz 850 sokağına açılıyor.

Yıllar yılları kovalıyor. Yıl 1910 oluyor. Yenileniyor, tadilat görüyor ve artık karşımızda meşhur Meserret oteli var. 2000 li yılların başlarında da iş merkezine döndürülüyor. 

Kaynaklar,

1- Erol Şaşmaz.....https://www.erolsasmaz.com/?oku=1821

2-  Aktepe Münir. İzmir Hanları ve Çarşıları Hakkında Ön Bilgi. İstanbul üniversitesi tarih dergisi. Sayı 25 sayfa 123. 1971

Yazan Osman Koçanaoğulları

2021 Aralık. İzmir