Basmane-Çorakkapı camisi. 1870 ler. Bölüm 1
© Copyright Copyright dosyasını okumak için burayı tıklayınız
Ayni bakış açısından Günümüz görünümü
Fotoğrafın kaynağı: https://medium.com/lamek%C3%A2n/g%C3%B6%C3%A7le-yaz%C4%B1lan-hik%C3%A2ye-oteller-soka%C4%9F%C4%B1-85ebc78646cf
Fotoğraf, Basmane oteller sokağına giriş olan yokuştan Çorakkapı camisine bakar durumu göstermektedir.
Fotoğraf 870 ler civarı çekilmiş olmalı. Sokalarda havagazı lambaları var. Basmane, İzmir de sokakların havagazı ile aydınlatıldığı ilk yer.
Bu bölgeyi, Halit Ziya Uşaklıgil' in İzmir hikayelerinde ki Şeyh Bedrettin hikayesnden biliyoruz. Burada söz edilen Şeyh Bedrettin, Simavna kadısının oğlu Şeyh Bedrettin değildir. Burada söz edilen kişi Nakşibendi lerin Mısri koluna ait bir şeyh tir. Tam adı, Şeyh Bedrettin Mısri dir. Günümüzde, ağabeyi Şeyh Şemsettin Mısri ile birlikte defnedidikleri Mısri dergahında kabirleri vardır (Basmane 1297 sokak).
Halit Ziya, fotoğrafın sol tarafında olan ve dedesine ait Uşakizade konağına 10 yaşlarında iken gelmiştir (1876). Bu konak, mısri dergahının tam karşısı olarak tanımlanmaktadır. Konak ileriki yıllarda Sadık bey oteline dönmüş, daha sonra adı Yeni Sadık bey oteli olmuştur. Bu konak Atatürk' ün eşi Latife hanımında doğduğu yerdir. Günümüzde, harap bir durumdadır. Halit Ziya Uşaklıgil' in İzmirden ayrılıp İstanbula dönüşü 1893 yılındadır. Hikayesinde, çocukluk çağında burada dergahın olduğunu anlatmaktadır.
Mısri dergahı duvarlarının arkasında dergah bulunmaktadır. Dergahın kuruluşu 1826 yılıdır (Daha sonra orası ile bir yazı yazarım). Günümüzde dergah kısmen de olsa vardır. Yeri Basmane 1297 sokaktır.
(a) harfi ile görülen duvar, müslüman mezarlığıdır. Duvar ve cami arasında bulunan sokak daha sonraları mezarlı kaldılıp, yolun genişletilmesi ile günümüz Gaziler caddeine dönüşecektir. Mezarlığın arkasında daha eski dönemlerde, Basmanede bulunan basma fabrikası vardır. Bu fabrikanın yerine de Basmane Garı yapılacaktır. Fotoğraf ta çok net görülmemekle birlikte tarihi süreç göz önüne alındığında burada fotoğrafın çekildiği tarihte büyük olasılıkla basmane garı bulunmaktadır.
(d) Günümüzde Anafartalar caddesinin Basmaneden giriş yeridir. 1930 larda cadenin adı Çorakkapı caddesidir. 1800 lü yıllarda olan ismini bilmiyoruz. Belki o yıllarda da adı Çorakkapı caddesi idi, ama net olarak bilmiyoruz.. Dergahın hem oteller sokağına bakantarafı hem de caddeye bakan tarfı kısmen istimlak edilecek ve günümüzün geniş Anafartalar caddesinin geniş Basmne girişi oluşacaktır.
Osman Koçanaoğulları
