Temaşalık (Tamaşalık) yokuşu ve Temaşalık
Temaşalık
(Tamaşalık) yokuşu ve Temaşalık
© Copyright Copyright dosyasını okumak için burayı tıklayınız
Temaşalık ya da İzmirde halk dilinde olan seslendirme ile Tamaşalık.
Temaşa; hoşlanarak bakmak , seyretmek anlamında bir sözcük. Sanat açısından bakıldığında, daha çok sahne sanatları için kullanılan bir sözcük. Temaşa etmek ise, seyretmek, bakmak anlamında kullanılan bir sözcük.
Eski İzmir de , kentin ve körfezin güzelliğinin seyredilebileceği yerler;
1- Kadifekale de Temaşalık olarak bilinen yer,
2- Eski Yahudi mezarlığı, günümüz varyantın üstünde olan alandır. 1800 lü yıllarda da böyle idi.
Buralara daha çok İzmirde oturan Türkler, Yahudiler gelirdi.
Bunların dışında bir de Bella Vista olarak tanımlanan, körfezin kıyısında bir yer vardı. Burası günümüze ulaşamadı ama, eski kent planlarından nerede olduğunu biliyoruz. Burası günümüz Alsancak-Gündoğdu bölgesidir. 1922 İzmir yangınında önemli bölümü yok olmuştur. Burası ile ilgili bilgiyi " Bella vista, Gündoğdu, İZMİR" adlı dosyadan okuyabilirsiniz.
İçinde bulunduğunuz bu dosyada Kadifekalede olan Temaşalık ele alınmıştır.
Basmane'
de
yaşamış olanların, eskilerde çok kullandıkları sözcükler. Çocukluk anılarımı
ve gözlemlerimi yazıyorum.
Temaşalık
neresi ?.
Kadifekale' nin kuzeye, yani yamanlar dağlarına bakan ve İzmir' in tüm manzarasının izlenebildiği alan olarak tarif edilebilir. Bu bölgede aslında iki yer var.
Bunlardan birincisi, günümüz antik tiyatro kazılarının yapıldığı, istimlak edilen, günümüzde Kadifekale' ye uzaktan baktığımızda görülen ağaçlıklı alanın altıdır. Burasının adının " Dana meydanı " olduğunu son zamanlarda öğrendim. Bu kelimeyi çocukluğumda ve gençlik dönemlerinde hiç duymadım.
İkincisi ise bu alanın hemen üstünde ki ağaçlıklı alanın üstünde bulunan, Kadifekale kale duvarlarının önünde yer alan bölümdür.
Çocukluğumda, söz ettiğim ikinci alanda hiç bir bina yoktu, birinci alanda da tek tük bina vardı.
Her iki alan, eski yerleşikler tarafından TAMAŞALIK (Temaşalık ) olarak tanımlanırdı. Özelliği ve de güzelliği, buradan tüm İzmir' in olağan üstü görünümüdür. Eskiler buraya, hem İzmir' i seyretmek hem de piknik yapmak amacı ile gelirlermiş. Ben piknik yapıldığını hiç görmedim ama İzmir' i seyredenleri epey görmüşlüğüm vardır.
Oraya 1959 -62 arasında çok çıktım. Ortaokula başladıktan bir müddet sonra oraya hiç çıkmadım. Bu nedenle benim anlatacaklarım bu yıllar arasını kapsıyor. İzmir'i her iki alandan da seyrederdim. Her iki alanın da ön kısımları uçurum ya da yar olarak adlandırılabilecek yapı ile sonlanırdı. Buralardan İzmir muhteşem görünürdü. Aşağıda, Fuarın ağaçlı görüntüsü agoranın o zamanki durumu seçilir idi. Bu yerlerin neler olduğunu, bir gün benim ile oraya çıkan benden 6-7 yaş büyük ağabeyim göstermişti. Ama en güzeli Bayraklı da ki (Turan) petrol tankları idi. Kış aylarında hava çok berrak olduğunda, çok daha net olarak görülürdü. Seyir faslını bitirince, deniz tarafına doğru patika gibi yoldan geçer sonra yukarı tırmanarak, Kalenin eteklerine varırdım. O zamanlarda orada cami ( iki minareli) yoktu. Galiba oraya gittiğim zamanların sonuna doğru yapılmıştı. Kalenin eteklerinden de İzmiri seyrederim. Uçurum gibi olan yeri görünce de çok korkardım. İkinci alanda yani günümüzde tiyatro kazılarının yapıldığı ve Dana meydanı olarak bilinen bu alanda çok az ev vardı. Buralarda Afro-Türklerin yaşadığını son zamanlarda öğrendim. Etrafta görünürler mi idi mi hatırlayamıyorum. Buraya bir çok yerden, örneğin agora' nın üstlerinden de çıkılır ama bilinen yol Altınpark' ın yanından çıkılan yoldur. Bu yolun da adı , İzmirlinin dilinde TAMAŞALIK YOKUŞU dur. Hem buraya çıkışlarımda hem de inişlerimde her iki yolu da kullanırdım.
Bunlardan birincisi, günümüz antik tiyatro kazılarının yapıldığı, istimlak edilen, günümüzde Kadifekale' ye uzaktan baktığımızda görülen ağaçlıklı alanın altıdır. Burasının adının " Dana meydanı " olduğunu son zamanlarda öğrendim. Bu kelimeyi çocukluğumda ve gençlik dönemlerinde hiç duymadım.
İkincisi ise bu alanın hemen üstünde ki ağaçlıklı alanın üstünde bulunan, Kadifekale kale duvarlarının önünde yer alan bölümdür.
Çocukluğumda, söz ettiğim ikinci alanda hiç bir bina yoktu, birinci alanda da tek tük bina vardı.
Her iki alan, eski yerleşikler tarafından TAMAŞALIK (Temaşalık ) olarak tanımlanırdı. Özelliği ve de güzelliği, buradan tüm İzmir' in olağan üstü görünümüdür. Eskiler buraya, hem İzmir' i seyretmek hem de piknik yapmak amacı ile gelirlermiş. Ben piknik yapıldığını hiç görmedim ama İzmir' i seyredenleri epey görmüşlüğüm vardır.
Oraya 1959 -62 arasında çok çıktım. Ortaokula başladıktan bir müddet sonra oraya hiç çıkmadım. Bu nedenle benim anlatacaklarım bu yıllar arasını kapsıyor. İzmir'i her iki alandan da seyrederdim. Her iki alanın da ön kısımları uçurum ya da yar olarak adlandırılabilecek yapı ile sonlanırdı. Buralardan İzmir muhteşem görünürdü. Aşağıda, Fuarın ağaçlı görüntüsü agoranın o zamanki durumu seçilir idi. Bu yerlerin neler olduğunu, bir gün benim ile oraya çıkan benden 6-7 yaş büyük ağabeyim göstermişti. Ama en güzeli Bayraklı da ki (Turan) petrol tankları idi. Kış aylarında hava çok berrak olduğunda, çok daha net olarak görülürdü. Seyir faslını bitirince, deniz tarafına doğru patika gibi yoldan geçer sonra yukarı tırmanarak, Kalenin eteklerine varırdım. O zamanlarda orada cami ( iki minareli) yoktu. Galiba oraya gittiğim zamanların sonuna doğru yapılmıştı. Kalenin eteklerinden de İzmiri seyrederim. Uçurum gibi olan yeri görünce de çok korkardım. İkinci alanda yani günümüzde tiyatro kazılarının yapıldığı ve Dana meydanı olarak bilinen bu alanda çok az ev vardı. Buralarda Afro-Türklerin yaşadığını son zamanlarda öğrendim. Etrafta görünürler mi idi mi hatırlayamıyorum. Buraya bir çok yerden, örneğin agora' nın üstlerinden de çıkılır ama bilinen yol Altınpark' ın yanından çıkılan yoldur. Bu yolun da adı , İzmirlinin dilinde TAMAŞALIK YOKUŞU dur. Hem buraya çıkışlarımda hem de inişlerimde her iki yolu da kullanırdım.
Başlangıç
noktam her zaman Altınpark girişindeki Yeni Altınpark eczanesinin
yanıdır. Burası Temaşalık, ya da halk dilinde ki adı ile Tamaşalık
yokuşu. Bu yokuşa neden bu adın verildiğini 7-8 yaşımda iken
öğrenmiştim. Bu yol, İzmir'in en güzel seyir yeri olan Temaşalığa (
tamaşalık' a çıkıyordu ). Benim çocukluğumda ve daha önceki yıllarda,
Basmane çevresinde oturan ailelerin de oraya , o yolu kullanarak
çıktıklarını görmedim ve duymadım. O yıllarda, o bölge yaşayanlarının
dünyaya bakış açıları nedeni ile olduğunu zannediyorum. Benim
zamanımda, ailemden ve çevremden bildiğim ve duyduğum kadarı ile
daha önceki dönemlerde de sadece benim gibi meraklı çocukların ve
gençlerin çıktığı bir yer.
Bu
yokuşu çıkmaya başlayınca, benim mihenk taşım bir cami idi ( galiba
Abdullah efendi camisi idi). Orayı geçtikten sonra daracık sokakları
geçerek o alana varırdım.
Buraya bir çok yerden, örneğin agoranın üstlerinden de çıkılır ama bilinen yol Altınpark'ın yanından çıkılan yoldur. Bu yolun da adı TAMAŞALIK YOKUŞU dur. Hem buraya çıkışlarımda hem de inişlerimde her iki yolu da kullanırdım.
Temaşalık adı, ya burada eskilerde Afro-Türkler tarafından kutlanan Dana bayramının bir gösteri özelliği olması nedeni ile Temaşadan kaynaklanmıştır, ya da buradan İzmir görünümü nedeni ile Temaşalık adını almıştır.
14 Mart 2017
Osman
Koçanaoğulları - İZMİR
