Gül sokak (sokağı) - İZMİR

Burası, Belediye İzmir kent planında 1382 numaralı sokak olarak gösterilen bir sokak. 1937 Belediye sokak adları kitapçığında da " Gül sokağı " olarak geçiyor. Sokak adlarının, numaralı sisteme geçişi sonrası 1382 sokak olarak numaralandırılmış ama, halkın kullanımında hep " Gül sokağı " olarak kalmış.

Bu sokak, 1922 büyük İzmir yangını öncesi de var olan bir sokak. Ancak konumu daha farklı. 1905 planında (Goad planı) gösterilen Güller ya da Gül sokağının konumu, günümüz Şehit Nevres bulvarı ile neredeyse tamamen uyumludur.

Gül sokak ya da güller sokağı tanımlaması, 1830 larda gezginler tarafından yayınlanmış kitaplarında  da görülmektedir..

Bu sokağın, o dönemin ikinci kordon caddesi çıkışında bir de meydan olduğunu biliyoruz, adı Hanover meydanı, küçük bir meydan.

Bu sokak farklı isimler ile tanımlanıyor. Sokağın kaç yılında açıldığına yönelik bir bilgi elimiz de şu anda yok.

1800 lü yıllarda cazibe merkezi. Önemli küçük otel(pansiyon) olan bir cadde. Burada eğlence merkezleri de var. Hatta bir başka gezgin, düğün sonrası gençlerin buraya gelip eğlenmelerinden söz eder.

Fransızlar bu sokağa "Rue de roses-Güller caddesi ", Türkler Gül sokağı, Rumlar Copriries adını veriyorlar.  Bir diğer adı ise  " Bond caddesi ". Neden bu kadar farklı isimler verildiğini tam olarak bilmiyoruz ama Romaic dilde olan "Copriries" adı bize bir şeyler de anlatıyor.  Aşağıda yazılı olan kitaplarda, Romaic ( İzmir ve Anadolu coğrafyasında kullanılan Yunanca dili) Copriries kelimesinin anlamı " çöp yığını" . Her ne kadar zemini düzgün bir cadde olsa da  burası çöp yığınları olan bir sokak. Gezginler, cadde üzerinde  çöp yığınlarının olduğunu, yolun ortasında içinde pis su birikintilerinin olduğu pis su kanallarından söz etmişler. 

Gül ya da güller sokağı adı acaba neden verilmiş. Başlangıçta çok pis olan bu sokak zaman ile, bir miktar temizlenmiş, belki evlerin bahçelerine güller dikilmiş bu neden ile " gül sokağı, güller caddesi " adını almış. Belki de "Kokaryalı-Güzelyalı" isim değişikliğinde olduğu gibi bir adlandırma yöntemi seçilmiş.

Bond caddesi adı, mavi ceketli olarak bilinen İngiliz ve Amerikalı deniz subaylarının 1800 lü yıllarda olan giyimlerinin tanımlamasıdır. O yıllarda İzmir limanına daha çok İngiliz gemileri geldiğinden ve adının " Bond caddesi " olarak konulması nedeni ile İngilizlerin verdiği bir isim olmalı. Burada  Rosanın pansiyonu , Marconun İsviçre pansiyonu bulunmakta. Eğlence yerleri var. Bu isimde Londra da lüks mağazaları ve eğlence mekanlarının olduğu  meşhur Bond caddesi vardır.  Her halde bu neden ile bu ad verilmiş olmalı.

.

1- Oriental outlines; or, A rambler's recollections of a tour in Turkey, Greece ...in 1838

Yazar: William Knight (commodore of the Roy. Harwich yacht club.)

sayfa 229

2- Rue de rosese, Romaic Copriries (Dunghill) ve Bond caddesi (ingiliz denizciler). Burada Rosanın pansiyonu , Marconun İsviçre pansiyonu bulunmakta

3- The Armenians: A Tale of Constantinople, 3 cilt , 1. cilt

Yazar: Charles MacFarlane. London 1830., Saunders and Otley

sayfa 324

4- Constantinople in 1828. A Residence of 16 Months in the Turkish-capital and ...provinces

sayfa 11

Osman Koçanaoğulları

Şubat 2022