Sığacık - Teian Dirae yazıtları çalınma öyküsü
Telif hakları vardır. Telif hakları (COPYRIGHT) dosyasını okuyunuz
Sığacık ya da batılı
gezginlerin ifadesi ile Sedijak
İzmir'e bağlı bir
deniz kenarı köyüdür. 1980 li yıllarda hemen her hafta sonu nöbetim ya da
işim olmadığında gittiğim yer. Çok kişi tanıdım. Konum bu değil.
Konum, burası ile ilgili enteresan bir anı. Bir gezgin anlatıyor.
Gezginler , özellikle
de 1800 li yıllarda gelen gezginler, özellik ile Batı Anadolu-Akdeniz bölgesi
ne gelmişler. Bunun iki nedeni var. Birincisi ticari neden , ikincisi ise antik
dönem avcılığı.
Yazıyı yazan gezgin
de bunlardan birisi. Bizlere 1800 yıllarına ait çok önemli bilgiler veriyor.
Gittiği yer aslında Sığacık değil, Teos antik şehri ama aslında aradığı
bir yazıt var.
Sığacığa varır. O
yıllarda Sığacık kale içinde olan yaklaşık yüz haneli bir köyün ve
sadece 2 Rum yaşamaktadır. Geri kalanı Türk'tür. Geceyi, kalenin kare şeklinde
olan kulesinde geçirir. Yanında korumalar ( Yeniçeri - Janissery., gezginin
geldiği yıllarda yeni çeri ocağı kaldırılmış olduğundan her halde eski
yeniçeri olmalı) vardır. Kale ve kalacağı kule haraptır. Surlarda, üzerlerine
gelişi güzel atılmış ateşleme sopaları olan ( topun fitilini ateşleyecek
olen meşale) paslı bir kaç top vardır. Etrafta büyük tuvalet atıkları (
insan ya da hayvan atığı mı olduğu belirtilmemiş) ve işlenmiş tütünlerden
kalan atıklar vardır.
Sabah, kadınlar hamamının
yolunu yutar. Aradığı mermer üzerine Grek alfabesi ile yazılmış bir kitabedir. Bu kitabe Teian Dirae yazıtları dır. Kağıda alınmış bir kopyası olduğu söylenir ama ne yazıtlar ne de kağıda aktarılan bölüm ortada yoktur. Kendinden önce Chishull tarafından saptanmış bir yazıttır. Chishull burada iki yazıt görür. Bir tanesi yine tercüme edildiği şekilde Londrada müzededir. Chishull Teian Dirae yazıtının kağıda bir kopyasını da alır. Teos' luların saldırılara karşı nasıl savaştıklarını, saldıranlara bir yerde ah etmelerini de anlatan dini ve
dini olmayan içerikleri barındırır. Hristiyanlar açısından önemi, İncilin eski Ahit bölümünde olan ve Hristiyanların Kül Çarşambası günlerinde okudukları metinlere
benzemektedir. Kül çarşambası, Paskalyadan 6.5 hafta önce kutlanan bir gündür.
Hamam kadınlar hamamı
olduğundan girmek çok zordur. Sonunda, hamam kısa süreliğine de olsa içeri
girerler. Giriş bölümünde taş oturma yerleri vardır. Bunlardan bir tanesi,
üzerinde Grek alfabesi ile yazılmış olan iki mermer blok üzerine oturmuştur,
aradığı bu kitabelerin olduğu mermer yazıtlardır.. Yazıyı okuyamaz, çünkü
yazıtlar toprağa baş aşağı saplanmış bir şekilde durmaktadır.
Korumaları ile birlikte topraktan çıkarmaya çalışır ama çıkaramaz. Ayrılmak
durumunda kalırlar. Daha sonra buraya tekrar gelirler.Hamamın bekçiliği
yapan Türkten izin alırlar ve içeri girerler. Taşı alamazlar. Sonunda,
koruması olan Türk, bekçi ile taşların, sessiz ve gözün görmediği Sığacık
limanından İngiltere'ye gönderme sözü alırlar.
Hamam halen var, bakımsız durumda. Sığacık ta bilinen eski tek bir hamam var (benim araştırdığım kadarı ile). Kadın ya da erkelere mi ait olduğu yazılı değil. Her halde bu hamam olmalı.
Taşlar İngiltere'ye gönderilmiş midir , bilmiyorum.Günümüzde, yerinde yok ise, ama İngiltere ama başka bir yerde müzeleri süslüyordur her halde. Bir başka olasılık da bir kilisede olmasıdır.
Rev. R Walsh LL.D A residance at Constantinopolis. Twu volumes. Vol II. 1836
Maria Youni. An inscription from Teos concerning Abdera.. A Iakovi (ed) Thrace in the Greco- Roman world. Athens 2007. :24-36
https://www.academia.edu/5442639/An_Inscription_from_Teos_concerning_Abdera
Edmund Chishull ı687
https://www.ccc.ox.ac.uk/edmund-chishull-ccc-1687
İzmir. 2019 Ocak 15
Osman Koçanaoğulları
İzmir. 2019 Ocak 15
