Mithat paşa sanat enstitü' sü ve Yusuf Ziya efendi. İzmir
Telif hakları vardır. COPYRIGHT dosyasını okuyunuz.......
Aşağıda olan fotoğraflarda gösterilen ( Fotoğraf 1 ve Fotoğraf 2 ) yeri biliyorsunuzdur. Burası günümüz Mithatpaşa endüstri ve meslek Anadolu lisesi binaları. Mithatpaşa caddesi üzerinde ve Hamidiye Camisi karşısı binalar.
Bu okulun tarihsel süreç içerisinde olan gelişmeler bu yazının konusudur.
Yukarıda olan tablo da yazılı olan GEZGİN kimdir ve kaç yılında okulu ziyaret etmiş ve gördüklerini kitabına aktarmıştır.
Gezgin bir İngiliz vatandaşıdır. Tüm Akdenizi, Uzak doğuyu gezen birisidir. İlgi alanı ipek, ipek böcekçiliği, çaydır. Bu neden ile bu üretimlerin yapıldığı yerleri gezmekte ve ülkesine aktarmaktadır. Bir yerde amaç ticarettir, ama gezdiği ülkelerden bilgi aktarımları yapmıştır. Bunları 1880 yılında bir kitapta toplamış v kitap basılmıştır. Ülkemiz ile, özellikle de Batı Anadolu ile ilgili çok önemli bilgiler vermektedir. Bunlardan birisi de günümüz Mithatpaşa Mesleki ve teknik Anadolu lisesi' dir.
Okulu kaç yılında ziyaret etmiştir: Kitapta kesin bir tarih yazılı değildir. Hacı Naşit paşadan eski vali olarak söz ettiği için, olasılıkla okulu ziyaret tarihi 1885 sonrası olmalıdır. Kitap 1880 yılında basılmış olduğundan da okulu ziyaret ettiği tarih 1886-1887 aralığında olmalıdır.
Gezgin geldiği yılda var olan Islahhanenin sınıflarını, öğrencilerini, yapılan eğitimi, eski karantina binasının özelliklerini çok geniş olarak anlatmış. Yıkıntı bir okuldan söz etmemiş. Aksine okulu beğendiğini söylüyor. Okulda, öğrencilerin kalabileceği odaları tarif etmiş ( öğrencilerin yatılı olduğunu biliyoruz). Sonra Okul müdürü olan Ziya efendiden uzun uzun hem de hayranlıkla söz etmiş. Okulun her şeyi olan okul müdürü Yusuf Ziya beyden uzun uzun söz etmiş. Gezginin notları ile birlikte, elimizde olan belgeler değerlendirildiğinde yanıt aranması gereken bazı soruların varlığı ortaya çıkmakta.
Bu konuşmalardan çıkan noktalar:
1- Yusuf Ziya beyden, okulun 6 sene önce açıldığını öğrenmiş. Eğer gezgin 1887 de buraya geldi ise, Islahhanenin okul şekline dönüşmesi 1881 yılı olmalı. Islahhanenin ilk açıldığı yıllarda mesleki eğitim ile birlikte, dini ağırlıklı bir eğitim verdiğinin biliyoruz (2). 1881 tarihi, acaba daha batılı bir eğitimin başladığı tarih olabilir mi ?. Yanıtlanması gereken sorulardan bir tanesi budur.
2- Islahhanenin ilk açıldığı yer olan eski karantina binası acaba ne zaman yıkıldı. Günümüz Mithatpaşa endüstri ve meslek Anadolu lisesi binalarına karantina binasından taşınmanın 1891 yılında olduğunu biliyoruz. Acaba eski karantina binası ne zaman yıkıldı ve yerine okulun ek binası ne zaman inşa edildi. Belki de bu bina Askeri hastane binası inşaatı ile birlikte inşa edildi. Şu anda bilmiyoruz.
3- Günümüz ana binanın tarifini gayet güzel yapan ve hemen hemen bittiğini söyleyen bu binanın, bir ara Ziraat ve Ekonomi mektebi olarak açılacağını da gezgine aktarılıyor. Olay Vali Hacı Naşit paşa zamanında geçiyor. Hatta Ziraat müfettişi Ahmet Nuri bey' in okul yöneticisi olacağı da anlatılıyor. Bu konunun da açıklığa kavuşturulması gerekiyor.
Yusuf Ziya bey ile başlayayım. Kendisi okulun müdür. Okulun o dönemde ki adı
Okuldan söz ederken de, okulun 6 sene önce açıldığını yazdığından (okulun açılışı 1881 yılı) bu okulu 1887 yılında ziyaret etmiş olduğu anlaşılıyor. " kimsesizler ( yetim, öksüz- ORPHAN) çocuklar için Endüstri okulu. Politeknik okulu olarak ta biliniyor. Adı henüz Mithat paşa sanat okulu değildir.
Gezgin Okulun yerini " Eski karantina durağında, deniz kenarında olarak " tanımlar ve okulun Türklerin hayırseverliğinin ve ilerlemesinin abidesi olduğunu yazar.
Okulun müdürü olan Yusuf Ziya Efendiyi ve okulu çok geniş bir şekilde anlatmış. Bu dosyada yazılı olanlar, bu gezgin notlarından alınmadır.
Okulun eski döneme ait fotoğrafı
Okulun müdürü olan Yusuf Ziya Efendiyi ve okulu çok geniş bir şekilde anlatmış. Bu dosyada yazılı olanlar, bu gezgin notlarından alınmadır.
Okulun eski döneme ait fotoğrafı
Yusuf Ziya efendi, okulun müdürüdür ama okulun her şeyidir. Okul için kişisel çabası çok fazladır. Yüzünden hayırseverlik akar. Okulun daha iyi olması için çok çaba harcar. Gezgin' e okulu da gezdirir. Gezgin, okulun," kimsesiz çocuklar için endüstri okulu" veya " politeknik "okul olarak tanımlandığı söyler. Okul ile birlikte kimsesiz çocukların suça bulaşmalarının engellenmiş olduğunu da not etmiş.
Burası okul haline gelmeden önce kimsesiz çocuklar için bir yurt olarak açılmış ve gezgin buraya geldiğinde, bu şekilde açılışının üzerinden 6 yıl geçmiştir. Bu süre içerisinde, suça bulaşma ihtimali yüksek olan kimsesiz çocukları eğitmiş ve onların suça bulaşmalarını engellemiştir.
Okulda 102 erkek öğrenci bulunmaktadır. Ayrıca ilave olarak 50 ilave öğrenci kapasitesi daha vardır.
Sınıfları, koridorları, mutfağı ve öğrenci yurtlarını (dormitories) gezer. Her ne kadar yatakhane olarak bir yerden söz etmese de yurtlardan söz edildiğine göre yatılı bir okul olma ihtimali yüksektir. Buraları temiz, aydınlık ve havadardır. İmal edilenlerin bir depo (satış yerinde ) da bulunduğunu da söz eder.
Eğitim için gerekli her türlü alet ve edevat bulunmaktadır.
Okulda, marangozluk, demir işleri, terzilik, ayakkabı ve bando bölümü vardır. Özellikle de ayakkabı ve marangozluk bölümünü ve çalışmalarını geniş bir şekilde anlatır.
Okulda olan bölümler.
1- Ayakkabı yapımı bölümü: Burada 19 öğrenci vardır. Yaşlı-genç, fakir-zengin her türlü tabakaya farklı şekilde ve renklerde ayakkabı yapılmakta ve satılmaktadır. Gezgin, ayakkabı yapımını da geniş bir şekilde anlatır.
2- Doğrama , marangozluk ve tornacılık ( muhtemelen tornadan kasıt, ağaç işlemede olan tornacılıktır) bölümü: 22 öğrenci vardır. Gezgin yapılan işleri ve kullanılan malzemeleri de not etmiştir. Burada hafif marangozluk işleri, küçük masalara, komodin ve tabak-bardak için raflar yapılmaktadır.
3- Cilt yapım bölümü: 6 öğrenci olduğu not edilmiştir.
4- Demir işleme bölümü: 22 öğrenci vardır. Demir işleri yapılmaktadır.
5- Terzilik bölümü: Öğrenci sayısı belirtilmemiş. Elbise provası, elbise dikinin yapıldığı ve dikiş makinelerinin olduğu da not edilmiş.
6- Müzik bölümü: Gezgin sınıfı ziyaret ettiğinde, kendileri kadar büyük olan trompetleri (muhtemelen trombon) olan çocukları görür 19 öğrenci vardır. Müzik çalışması yaparlarken, caddeden geçenlerin açık pencerelerden içeri baktıklarını da not eder ( bu sınıf cadde üzerinde olmalı)
KAYNAKLAR:
1- Heval Şimşek ÖZEL. TANZİMAT’TAN CUMHURİYET’E İZMİR’DE EĞİTİM YAPILARI.
Doktora tezi., Ankara 2018
Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Sanat Tarihi Anabilim Dalı
Sanat Tarihi Bilim Dalı
2- Yrd. Doç. Dr. Erdoğan Keleş History studies . İnternational study of history., ISSN: 1309 4173 (Online) 1309 - 4688 (Print) Volume 5 Issue 2, A Tribute to Prof. Dr. Halil INALCIK p. 199-241, March, 2013 H i s t o r y S t u d i e s A Tribute to Prof. Dr. Halil INALCIK Volume 5/2 2013 II. Abdülhamid Devrinde Aydın Vilayetinde Sanat ve Meslek Okulları
3- Yaşar Ürük., Eğitim Müziği ve İzmir
Yazı içinde olan "İzmir Sanayi Mektebi" bölümü
İzmir Kültür ve turizm dergisi dergisi.
4- Pen and Pencil in Asia Minor: Or, Notes from the Levant
Yazar: William Cochran. 1880
5- Mehmet Zeki Pakalın · 2008. Sicill-i Osmanî zeyli: - Sayfa 112
books.google.com.tr › books
NURİ BEY ( MEHMET NURİ BEY , ŞATANOF ) [ 3249 ] Fransa ' dan muallim olarak getirilen zabitlerden olup Türkiye ... Istanbul ' a dönünce gurre - i Receb 1300 ( 1883 ) ' de , 2500 kuruş maaşla , Aydın ( İzmir ) vilayeti ziraat müfettişliğine .
6- Pelin BÖKE. İZMİR KARANTİNA TEŞKİLATININ KURULUŞU
VE FAALİYETLERİ (1840-1900)
7- Melih Tınal., İzmir mekteb- i idadisi
İzmir
