Kadifekale
© Copyright Copyright dosyasını okumak için burayı tıklayınız
Çocukluğumda, eski dönemlerden kalma yapılara, Agora hariç " Cenevizlilerden kalma derlerdi. Kadifekale de bu tanımlama ile anılrdı. Bir gün, bir eski posta kartında da Ceneviz kalesi olduğu yazılıydı. Kaynaklarda İzmirde 1261 yılında Genova kolonisi olduğunu ve bu koloninin 14. yüzyıla kadar burada yani İzmirde olduğu yazılıdır. Belki kale onlar tarafından yapılmadı ama, belli ki kartpostal da böyle bir yazı varsa, İzmirde bir zamanlar var olan Ceneviz etkisi vurgulanmıştır ve bu bilgiyi de yerel halktan almışlardır diye düşünülebilir.
Yazı Kadifekale ile ilgili ilginç bilgileri içerir. İçinde var olan Cami, su sarnıcı hakkında yeterli derece bilgi yazılmış. Hatta kale duvarları hakkında da yeterli bilgi var. İçinde bulunduğunuz dosyada tüm İzmir surları değil sadece Kadifekale ve buraya Osmanlı döneminde yapılmış savunma surları söz edilmiştir.
Kalenin tarihi çok eskidir. İskender zamanına kadar dayanır. O dönemler ile ilgili yazıları her yerde bulabilirsiniz. Yazıda, en azından benim gibi amatörlerin bilmediği (profesyonellerin de bildiğinden çok emin değilim) konular bulunmakta. Günümüze ulaşamayan kültür varlıklarından söz edeceğim. Bunlar;
1- Kalıntılarının bile olmadığını düşündüğüm bir koruma duvarı,
2- Kale kapısında olan bir kitabedir.
Bildiğimiz ve her yerde tekrarlanan bilgiler burada verilmeyecektir. İzmiri çevreleyen kale duvarları yani (surlar) bir başka yazıda ele anacaktır.
Kale surları, kent kurulduğundan beri eklemelerin yapıldığı ve tamiratlar gördüğü bilinmektedir. İşlevini yitirdikten sonra da , halkın ev yapımına taş ocağı gibi hizmet ettiği de bilinmektedir.
Yıl 1737 Sarıbeyoğlu isyanı patlak verir. Batılı kaynaklarda adı " Soley bey " olarak geçmektedir.
Chandler bu isyana karşı korunma amacı ile antik tiyatronun hemen altında kale duvarlarından söz eder. Bu kale duvarlarını gösteren bir çizim elimizde şu ana kadar yoktur. Kalenin kuzey kapısından çıktığında, körfeze bakar durumda olan tiyatronun kalıntılarını görür. Tiyatronun hemen altında alçak bir duvar ve duvara bitişik bir hendek olduğunu yazar. Buranın yapılış nedeninin, 1736 da devletin başına dert olan Soleybey oğlu için yapıldığını belirtir.
Buna karşın 1836-1837 yılı Graves planında bu surların, Kadifekaleye bitişik olarak batı-güney yönünde olduğu gösterilmiştir (Plan1).
1854-1856 Luigi Storari tarafından çizilen İzmir planında, bu sur yapısı 1836 planı ile ayni yerdedir ama adı " antik kale duvarlarıdır (Plan 2).
Bu surlar 1876 yılında da çizilen Lamec Saad planında da her hangi bir ad verilmeksizin gösterilmiştir (Plan 3)
Kale kapıları
Günümüzde 2 adet dış kale kapısı izlenebilmektedir.
Bunlardan kuzeye bakan kapı, kalenin ana giriş kapısıdır.
İşte bu kale kapısının hemen üstünde bir zamanlar bir kitabe vardı. Kitabe hırpalanmış bir kitabedir, kitabenin her iki tarafında birer kartal kabartması da vardır. R. Chandler bu kitabeyi okumuş ve kitabında da bu kitabenin İngilizce çevirisini yazmıştır. R Chandler bu kitabenin Bizans kralı John' ait olduğunu söylemektydir. David Hendrix bu kitabenin, Bizans kralı John III zamanında yazılmıştır . Kitabenin John III Vatazsese ait olduğu bilinmektedir. Bu kitabenin 1222-1223 yılında yazıldığı bilinmektedir. Kitabenin şiir tarzında olduğu ve Bizanslı şair Blemmydes tarafından yazılmış olacağı tahmin edilmektedir. Bu tarihlerde, Bizans İmparatorluğu merkezi henüz İstanbul değildir, İstanbulda Latinler vardır, Bizans imparatorluğunun merkezi İzniktir. Chandlerin tercümesi ile kitabe şunları anlatmaktadır: Hem bu dünyanın hem de cennetin sahibinin ( Allah olmalı) , İmparator John ve eşine iyilikler ve uzun süreli kraliyet verme temennileri yazılıdır. Bu kitabenin, kaydına Chandler sonrası rastlanılmamıştır. Kitabe muhtemelen, kapının dış kısmında olmalıdır.
NOT:
Prusya İzmir konsolosunun tam adının M. Spiegelthal olduğunu Nassau W. Senior " A Journal kept in Turkey and Greece 1857-1858" adlı kitabında yazar.
Martha Nicole de konsolos ile görüşmüş bir kişidir. Kitabında Prusya konsolosunun ad ve soy adının sadece baş harflerini verir.
KAYNAKLAR
1- Richard Chandler .Travels in Asia Minor: Or An Account of a Tour Made at the Expense of the Society of Dilettanti 1817
2- Nassau W. Senior ESQ .A journal Turkey and Greece in the Autumn of 1857 and the beginning of 1858. London, 1859
3- Martha Nicole. Ismeer or Snyrna and şt's Brirish hospital. in 1855 By a lady
4- David Hendrix. The Byzantine Legacy. Copyright 2016
https://www.thebyzantinelegacy.com/smyrna
5- Ercan Gümüş. Genel seyri ile Sarıbeyoğlu Mustafa İsyanı ve buna karşı alınan tedbirlerin Amid mahkemesine yansımaları
6- A companion to Byzantine poetry 1016. Sayfa 267
