Baruthane , Barut han, Meserret oteli ve köle ticareti. İzmir
İzmirde köle ticareti ile direkt ilişkilendirilen han " Esir han " dır. Bu han hakkında geniş bilgi yoktur. Kaç yılında yapıldığını da bilmiyoruz. (1, 2). Esir han; 910 sakak ile 892 sokağın birleştiği yerde bulunmaktadır. Ancak, esir ticaretinin yapıldığı bir başka hanın İzmirde bulunduğunu eski İzmir planlarından öğreniyoruz. Bu dosya bunları anlatmaktadır. Esir han bu dosyanın konusu değildir.
Dosyanın konusu olan han ile ilgili İzmir planlarına baktığımızda 1835-1837 planında yeri görülmekte. Bu tarihlerde adı henüz Baruthane. Daha han olarak yer almıyor. (Plan 1)
Aradan zaman geçiyor, tarih 1856 (plan 2)
Bu tarihte çizilen planda da "Baruthane " olarak geçiyor. Ancak burasının yine o plana göre bir özelliği var. Burası esir pazarı.
Sonra bir başka kartograf İzmir'e geliyor ve İzmir planı çiziyor. Yıl 1876. Burası hala " Baruthane". Esir pazarından, plan da bir kayıt yok. Olasılıkla artık esir ticareti resmi olarak yapılmıyor.
Yıl 1905. Goad isimli bir kartograf yani haritacı, İzmirin sigorta planları için İzmir'i çiziyor. Bu planda sadece baruthanenin ortadan bölündüğü arasından bir sokağın geçtiği ve Baruthanenin adının artık " Küçük Barut han " olarak işaretlendiğini görüyoruz. Olasılıkla da ortadan geçen Baruthane sokağının üst tarafında da Büyük Barut han var. Bu hanın bir başka ilginç özelliği de içinde at ahırlarının olması. Olasılıkla " buası ayni zamanda bir " Omnibüs " garajı idi.
Yıllar yılları takip ediyor ve 1913. Bon adlı kartograf İzmir Yangınları için sigorta şirketlerine bir plan çiziyor. Adı Bon planı. 1905 te olan Baruthane sokağı net olarak işaretlenmemiş ama, 1905 planında işaretlenen Baruthane sokağı, bu planda farklı bir şekilde var. Günümüze ulaşmayan ve yolun üst tarafında olan Büyük Barut han içinden geçen yol O zamanın Şamlı, günümüz 850 sokağına açılıyor.
Yıllar yılları kovalıyor. Yıl 1910 oluyor. Yenileniyor, tadilat görüyor ve artık karşımızda meşhur Meserret oteli var. 2000 li yılların başlarında da iş merkezine döndürülüyor.
Kaynaklar,
1- Erol Şaşmaz.....https://www.erolsasmaz.com/?oku=1821
2- Aktepe Münir. İzmir Hanları ve Çarşıları Hakkında Ön Bilgi. İstanbul üniversitesi tarih dergisi. Sayı 25 sayfa 123. 1971
Yazan Osman Koçanaoğulları
2021 Aralık. İzmir
