Sabahçı kahvehaneleri-Basmane

 © Copyright  Copyright dosyasını okumak için burayı tıklayınız

İzmirde, daha başkaları da vardır ama benim bildiğim iki adet sabahçı kahvehanesi var. Bunları bire bir izlemiş biriyim. 

Sabahçı kahvesi (kahvehanesi) nedir ?.  Deve kervanlarını olduğu yıllarda, İzmir de konaklamayıp, gece vakti yola devam eden  kervan sahiplerinin ya da çalışanlarının bir kaç saatliğine dinlenmek için geldiği, çay-kahve içtikleri ve kısa süreli dinlendikleri bir yerdir. O yıllarda, konaklama daha çok kervanların geceleme yaptıkları hanlarda olurdu.  Bir başka neden, tren yolu ile Basmane' ye gelen ve İzmir' de gece konaklamayıp bir başka yöne yol alacak yolculardır.

Kervan olayları tarih sayfalarına gömüldükten sonra bu kahvehaneler yine kısa süreli dinlenme bazen de orada uykuya dalınan yerler haline geldi. Neden, çoğu zaman bir otele verecek yeterli paralarının olmamasıdır. 

Tren ya da otobüsten inip ertesi günü veya ayni gün daha ileri saatlerde ya da sabah çok erken saatte yola çıkacak olanlar buralarda geçici olarak kalırlardı. Bu kahvehaneler, geçici de olsa, bu kişilerden daha az para alırlardı. Bu kişiler bir tahta sandalyede oturur ve bacaklarını bir başka sandalye üzerine koyarak uyuya kalırlardı.. Defalarca görmüşümdür.

Bu kahvehaneler 1970 li yılların ilk döneminde bile çalışıyorlardı. Daha sonrasını, oralardan ayrıldığımız için bilmiyorum. 

Aşağıda, bu kahvehanelerin, yerleşim yerleri, gösterilmiştir.

İlk söz edeceğim, yukarıda (1) olarak işaretlenen yerde bulunan sabahçı kahvehanesidir. Yahya aganın ( ya Yahya efendinin ) sabahçı kahvehanesi olarak iye bilinirdi. Basmane garında görevli memurların sıklıkla geldiği bir yer olması nedeni ile de " Trenciler kahvehanesi olarak ta bilinirdi.
İkinci sabahçı kahvehane, Fettah camisi arkasına düşen ve Anafartalar caddesi üzerinde bulunan kömürcü hanında olan sabahçı kahvehanedir. Burasının bazı özellikleri vardı. Kahvehanenin içinde, tam ortada fıskiyeli bir havuz vardı. Mal sahibinin yerine burayı açık tutan ve  o bölgenin çok iyi bildiği " Memduh " ya da "Memduh ağa" dır. Ağa ifadesi, kendisinin İdadi mezunu olması nedeni ile kendisine verilmiş bir takma addır. Eğitimi ile ilgili başka hiç bir iş yapmamıştır.

Osman Koçanaoğulları