Rum okulundan İsmet paşa ilk okuluna
Telif hakları vardır. Telif hakları (COPYRIGHT) dosyasını okuyunuz
Burada söz edilen Rum okulu, Agios Ioannis Theologos okuludur.
1744 yılında, belki de Agios Ioannis Theologos ( Küçük aya yani kilisesi) kilisesi içinde kilisenin papazı tarafından bir eğitim verildiğini biliyoruz ancak eğitimin dini ya da laik eğitim olup olmadığı konusunda elimizde kesin bir bilgi yoktur. Olasılıkla da dini eğitim verilmektedir (3, 4).
1856 yılında George Rollestone, yazdığı kitapta (1) İzmir' de iki adet Agios Ioannis Theologos okulu olduğunu yazar. Erkek okulu ( yerini bilmiyoruz), 5-12 yaş öğrencilerin eğitim gördüğü okuldur. 150 öğrencisi vardır. Ücretsizdir. Okulun masrafları Aya fotini kilisesi tarafından karşılanmaktadır. Kız okulu Agios Ioannis Theologos kilisesi yakınlarındadır. Okulun masrafları Agios İoannis Theologos tarafından karşılanmaktadır. 72-100 arasında kız öğrencisi vardır.
1878 yılında bir başka kaynakta (2), Erkek okulun Evangelik okula bağlı olduğu 135 öğrencisinin bulunduğu yazılıdır. Bu kaynakta, kız okulunun 130 öğrencisi olduğu ve okul masraflarının Agios Ioannis Theologos kilisesi tarafından ödendiği yazılmıştır. Bu okulun, kız okulu olarak açıldığı yer, Agios Ioannis kilisesi yakınlarındadır. Yerini tam olarak bilmiyoruz. Belki de, 1904 yılında yapılan yeni binanın olduğu yerde idi. Ama bilmiyoruz. Bu kız okulu ifadesi halkın dilinde yerleşmiş bir ifadedir.
1904.
Fotoğraf Agios Ioannis Theologos okulu ve bitişiğinde bulunan ve olasılıkla kilise ya da okul çalışanları tarafından kullanılan binanın (lojman, ofis, pavyon) binasının inşası sonrası, olasılıkla açılış törenini göstermektedir. (Fotoğraf 1), Bu bölgenin güncel fotoğrafı Fotoğraf 2 de gösterilmektedir.
Agios Ioannis Theleogos kilisenin adıdır. Bu kilise adı içinde var olan "Theologos" kelimesi, theology (teoloji) kökünden gelmektedir ve anlamı "ilahiyat" yani tanrı bilimi demektir ve din bilimi anlamında da kullanılmaktadır. Bu tanımlamanın, burada daha önceleri de var olan okulların ve fotoğrafını gördüğümüz bu okulun "ilahiyat " eğitimi verilen bir okul olduğunu da kesin olarak göstermez.
1922 öncesi, bu okulun kız ve erkek karma okul olduğunu biliyoruz ama halkımız belki de o okula hala kız okulu adını veriyordu. 1922 öncesi 4 sınıf, erkek ve bayan olarak 5 öğretmen ve 300 öğrencisi olan bir okuldur (5). Okulun zemin katında 1890 yılında kurulmuş olan dans ve spor okulunun bir şubesinin olduğunu da biliyoruz.Eğitimin laik ya da dini eğitim verip vermediği konusunda bir kesin bilgi yoktur. (5)
1922. İstiklal savaşı sonrası, kaçan ve mübadele ile Rumların Yunanistana gitmeleri sonucu hem kilise ve hem de okul kapanmıştır.
1923. Ülkemizin eğitim verecek okullara gereksinimi vardır. Kilise kapalıdır ama, eğitim verebilecek bir bina aranır, Eski Rum okulu açılacak bir okul için uygun görülür. Bu eski Rum okulunun 1. katında bulunan 2 sınıf odası, iki sınıflı bir Türk ilk okulu olarak ve İsmet paşa adı verilerek 1 Ekim 1923 yılında açılmıştır (Fotoğraf 3). Bir sene sonra, artan ihtiyaç nedeni ile dersliklerden bir tanesi ikiye ayrılmış sonuçta 3 adet sınıf elde edilir ve çift (sabahçı ve öğlenci) eğitim ile toplam 6 sınıflık bir eğitim başlar.
1929.
Artan öğrenci sayısı ve halkımızın eğitime olan arzusu nedeni ile var olan sınıf sayısı yetersiz hale gelir. Bunun üzerine, okulun zemin katında bulunan ve 1922 öncesi Orpheus (Fotoğraf 4, fotoğraf 4-A) jimnastik okulunun kullandığı binanın zemin bölümünde 1929 yılında 3 adet sınıf daha yapılır (Fotoğraf 5). Bunun sonucunda toplam 6 dershane oluşur ve 1929-1930 yılında eğitim beş sınıflı normal eğitime dönüşür.
1930 Okulun zemin katından, kilisenin bahçesine merdivenli yol yapılmış böylelikle okul, kilise ve pavyon bir birleri ile bağlantılı hale getirilmiştir (Fotoğraf 6).
824 sokağa açılan ve çan kulesinin altında olan kapının okul kapısı olarak kullanılıp kullanılmadığını bilmiyoruz. Eğer okulun kapısı olarak kullanıldı ise, bu kullanım 1930 yılından sonra olmalıdır (Fotoğraf 9 ). Okulun güneye bakan kapısı, okulun ilk açıldığı andan beri vardır (Fotoğraf 10)
1932-1933 . Kilisenin çan kulesi yıktırılır yerine başöğretmen odası yapılır (Fotoğraf 8).
1950 yılı sonları. Kilise ve okulun olduğu yerleri bir Yunanlı tarihçi gezer. Kilise binası, pavyon binasının ve okulun sağlam olarak yerinde durduğunu kitabında yazar (3).
1960 lı yılların başında kilise, olasılıkla da pavyon binası da yıkılır. Pavyon binasının olduğu yer, günümüzde bahçe olarak görülmektedir. Kilisenin olduğu yere yeni okul binası inşa edilir.
1963 - 1964 yılında eğitim yeni yapılan bu bina da ve eski Rum okulu binasında normal eğitime devam edilir.
1964-1965 öğretim yılında eski Rum okulu binasında bulunan tek sınıf da yeni okul binasına taşınır. Eşrefpaşa caddesi istimlak nedeni ile yıkılan Halk eğitim merkezi eski Rum okuluna taşınır.
Her ne kadar, yeni okulun bahçesinin batıya bakan tarafında yeni bir kapının açıldığı okulun resmi web sayfasında yazıyorsa da, bu kapının 1800 sonlarında da var olduğu bilinmektedir.
Kaynaklar
1- George Rollestone. Report on Smyrna. 1856, sayfa 39.
2- Journal of the Royal society of art. 1878. Vol=26. No= 1305, sayfa 923
3- Christos Solomonidis. 1961. Education in Smyrna.
4- İsmetpaşa İlköğretim okulu. Tarihçe https://konakismetpasailkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/35/01/718977/icerikler/tarihce_218241.html?CHK=7d22d631f340b244c82871078844eca9
